Een wereld in drie minuten
Een man in Florida vindt een filmpje, in een kast. Het moet gemaakt zijn door zijn opa. Het is bijna vergaan en zwaar aangetast door de chemische stoffen die bij dat verval zijn vrijgekomen. Maar het lukt nog om het te digitaliseren – hij vond het net op tijd.
De kleinzoon begint een zoektocht om erachter te komen waar dit filmpje gemaakt is en wie erin te zien zijn. Hij plaatst het online, daar ziet schrijfster en historica Bianca Stigter het. Dit is het begin van wat zal resulteren in de documentaire Three Minutes - a Lengthening.
De film begint met de gevonden footage van pakweg drie minuten, om deze vervolgens anderhalf uur niet meer te verlaten. In die anderhalf uur gaat een wereld open, een verloren wereld. Steeds opnieuw wordt een poging gedaan deze te betreden. En hoewel het slechts ten dele lukt iets uit het materiaal (en de archieven!) los te peuteren, nee, los te kijken, verandert het langzaam in wat ik niet anders kan omschrijven dan een ruimte. Het verandert van fictie in feit, zou ik ook nog willen zeggen, want hoewel je gemakkelijk een verhaal bij de beelden zou kunnen verzinnen, gaat het de maakster juist om wat onomstotelijk vast kan komen te staan, om waarheidsvinding.
Het gaat over wat je nog te weten kunt komen over een specifieke augustusdag in 1938, in een klein stadje ergens boven Warschau, en in hoeverre dit filmpje daarvan de sporen draagt. En het gaat over dat zo’n bron ook heel veel niet, en nooit meer, zal prijsgeven. En over wat we weten van wat daarna is gebeurd. Het gaat over de aanwezigheid van afwezigheid, en dan op een manier die Rutger Kopland ooit ‘hevig afwezig’ noemde.
Aan het eind van de documentaire zijn een aantal van die naamloze mensen hevig afwezig aanwezig. En ze zijn het nu, de volgende ochtend, terwijl ik mijn ontbijt eet, nog. Een ervaring die nog wel een tijdje bij me blijft.
Ik zou hier nog veel meer over willen zeggen, maar doe het niet. Ga het zelf zien, dat kan in elk geval nog tot en met 4 mei 2022 in het Forum.
