Wildpark De Pionier neemt je mee in een andere wereld

Het Suikerterrein is een bijzondere plek. De rauwe, industriële kant is er nog aanwezig, maar ertussendoor gebeurt van alles. Er wordt gewoond, gewerkt, feest gevierd, er worden mooie dingen gemaakt en er wordt geld verdiend. Maar dat is allemaal tijdelijk van aard. Over dik dertig jaar ligt hier het nieuwe Groninger stadsdeel de Suikerzijde, met zo’n 4500 woningen. De bouw begint medio 2023.

De vloeivelden, een fantastisch natuurgebied met uitbundig groen en water, helemaal achterop het Suikerterrein, zullen bij sommige Groningers onbekend zijn. Mocht jij bij die groep horen: ga er vooral een keer heen, nu het nog kan. Je kunt er makkelijk een uur rondlopen en komt er prachtige natuur tegen, op een steenworp afstand van de binnenstad.

EEN WERELD TUSSEN TWEE WERELDEN IN

Een uur rondlopen is precies wat ik tijdens de audiotour in Wildpark De Pionier doe. In mijn eentje, voorzien van een koptelefoon, een virtual reality-bril en een paraplu (die niet opgestoken hoeft te worden, maar wel erg handig blijkt om jezelf op glibberige modderpaadjes en steile hellinkjes overeind te houden) volg ik de rode steentjes die de route aanduiden. Smalle paadjes leiden door braamstruiken, over heuvels en grasvelden en door een wilgenbosje.

In mijn oren klinken natuurgeluiden, afgewisseld door mysterieuze muziek of mantra’s. Tussendoor hoor ik steeds de stem van Bram Esser, alias directeur Joshua Kemena van het NAIN, het Nieuw Antropologisch Instituut Nederland. Bij binnenkomst maakte ik via een video in het kleine bezoekerscentrumpje al kennis met hem. Het NAIN onderzoekt in Wildpark De Pionier hoe de vrije mens, de homo liminalis, na het overleven van De Vloed haar weg vindt in een postindustrieel landschap. De vrije mensen leven tussen twee werelden in: tussen land en water, tussen beschaving en post-beschaving, tussen natuur en autowrakken.

Terwijl ik een paar dikke, rijpe bramen pluk en in m'n mond stop zie ik links van me een oude caravan staan. Er staan twee hakenkruizen op geschilderd, maar binnen is niemand. De caravan wijst wel op menselijke aanwezigheid. Ik begin nieuwsgierig te worden.

‘Paden zijn voor de vrije mens cruciaal’, zegt directeur Kemena in mijn oren. ‘Ze zijn de diep-menselijke kenmerken van het landschap. De wandelaar zoekt het pad, voelt het bestaan ervan al aan voordat het er is. En als het er is, doordat de wandelaar er heeft gelopen, wordt het open gehouden door andere wandelaars die volgen. Alleen door er te lopen worden de paden tot leven gewekt.’

Op verschillende plekken op de route kom ik zogenaamde spirituele markers tegen, rechthoekige borden waarbij ik de VR-bril die om mijn nek bungelt voor mijn ogen moet zetten. Er verschijnen wonderlijke 3D-creaties, uit het gras of het water omhoog komende figuren, wezentjes in paars en roze. Een keer is het een grote, tot in de hemel reikende, kronkelende staart, een andere keer zijn het raketten die vanuit het water de lucht in schieten. En vaak is er rook, of een ander soort damp die omhoogtrekt.

SCHUWE VRIJE MENSEN

Bij een andere samenleving hoort een andere taal. Waterloopjes worden door de vrije mens bijvoorbeeld aangeduid als aardgeul, gouw, grens, delf of broksloot. Je vindt in het gebied slijkgras, schijnspurrie en kwelputten. De audiotour staat bol van de mysterieuze termen. De combinatie van verhaal, geluiden, muziek en omgeving is soms bijna hallucinant. Maar daardoor des te meeslepender. ‘Het landschap is het geheugen, nee het bewustzijn, van de gemeenschap’, zegt Kemena. ‘Een plek waar kennis over de wereld in ligt opgeslagen.’

WATERLOOPJES WORDEN DOOR DE VRIJE MENS AANGEDUID ALS AARDGEUL, GOUW, GRENS, DELF OF BROKSLOOT. JE VINDT IN HET GEBIED SLIJKGRAS, SCHIJNSPURRIE EN KWELPUTTEN

Tijdens de wandeling door het gebied kom ik zo nu en dan een vrije mens tegen. Ze zijn een tikje schuw, maar ik kan ze van dichtbij bekijken. In een put zit een vrouw poppetjes van klei te maken. Ze strekt haar hand uit en geeft mij er eentje. Dan gebaart ze naar rechts, waar veel meer van dat soort poppetjes staan. Ik zet die van mij erbij. ‘Ik weet dat je bij haar wilt blijven, maar zover is het nog niet’, hoor ik in mijn koptelefoon. ‘Je bent er nog niet klaar voor om hier wortel te schieten.’ Ik glimlach naar de vrouw, ze lacht terug, en ik loop verder.

In een veld staan vogelverschrikkers, het zijn er een heleboel. Eentje staat apart, naast een veld met zonnebloemen. Hij is uitgedost met een doodskop. In het hoge gras liggen twee figuren, als lijken. Het verhaal neemt hier een lugubere wending, met het transformerende suikerbeest, een mythisch wezen, in de hoofdrol. 

VERBEELDING

De wereld van de vrije mens is er eentje waarin je graag een uur rondloopt, maar niet kunt blijven. Dat wil je ook niet, als je eerlijk bent. De audiotour eindigt met het besef dat dit hele gebied er over een tijd niet meer zal zijn, plaatsgemaakt zal hebben voor een nieuwbouwwijk.

‘Het grootste probleem aan de wijk is dat ze net zal doen alsof ze er altijd al is geweest’, zegt Joshua Kemena. ‘De prullenbak in het winkelcentrum zal je met opgetrokken schouders aankijken als je hem vertelt over het pioniersbos, de kwelputten, over de ondiepe wateren en de paaltjes waar zich eens de juttersmarkt bevond. Hij zal net doen alsof hij van niets weet, maar laat je niet gek maken. Dit is echt gebeurd, deze ervaring heeft echt plaatsgevonden.’

De vloeivelden bieden tijdens deze audiotour alle ruimte aan verbeelding en zetten je aan tot denken. Over wat er is, wat er was en wat er komt. Mocht je ooit de kans krijgen zelf in Wildpark De Pionier te gaan kijken: ik zou het je van harte aanraden.

Wildpark De Pionier is gemaakt door Floris Maathuis, Chantalla Pleiter, Bram Esser en PM O’Sullivan. De 3D-visualisaties zijn van Happy Ship.