Amstelredamum, nobile Inferioris Germania 1572

In de vroege zestiende eeuw verscheen de oudst bekende topografische weergave van Amsterdam. Het was het begin van een lange cartografische traditie die geresulteerd heeft in talloze prachtige kaarten van de stad. Iedere kaart is een kunstwerk op zich en meer dan een weergave van straten en bebouwing alleen. Samen vertellen ze het verhaal van de stad; haar historie, haar groei en hoe de Amsterdammers leefden.

De mooiste kaarten, waaronder ook deze van Georg Braun en Franz Hogenberg, worden in stijl heruitgegeven en voorzien van bijzondere achtergrondinformatie. Lees de kaart en verdwaal in haar geschiedenis.

De vogelvluchtkaart van Amsterdam van Braun en Hogenberg verscheen in 1572 in het eerste deel van hun Civitates Orbis Terranum: een collectie stadsplattegronden van hoofdzakelijk Europese steden. De complete serie, waarvan het zesde en laatste deel in 1617 verscheen, bevatte 564 aanzichten, vogelvluchten en stadsplattegronden van ruim 200 steden: van Parijs en Londen tot Damascus en Moskou. Naast Amsterdam bevatte de Civitates ook kaarten van talloze andere Nederlandse steden waaronder Dordrecht, Franeker, Harderwijk, Haarlem, Brielle en natuurlijk Groningen.

Het merendeel van de kaartgravures in de Civitates was van de hand van cartograaf Hogenberg. Braun, kanunnik van de Dom van Keulen, was meer de ‘redacteur’ van het geheel. Hij beschreef en voegde bovendien de figuren in de voorgrond van de stadsplattegronden toe. Gekleed in lokale klederdracht gaven deze de kaarten een extra authentiek karakter.

Daarnaast gaat het verhaal dat Braun – enigszins naïef – de figuren ook toevoegde om te voorkomen dat de Ottomanen de kaarten voor militaire doeleinden zouden gaan gebruiken. Hun religie verbood namelijk de representatie van menselijke figuren. Braun en Hogenberg beschouwden hun Civitates Orbis Terranum overigens als een gids voor de wereldatlas Theatrum Orbis Terrarum van Abraham Ortelius uit 1570; een ander beroemd cartografisch werk uit de zestiende eeuw.